’n Diep gevoel van hartseer en dankbaarheid het op 5 November in die Ou Hoofgebou van die Universiteit Stellenbosch (US) se Fakulteit Regte geheers, terwyl kollegas, vriende en lede van die breër hoëronderwysgemeenskap bymekaargekom het vir ’n gedenkdiens ter ere van die lewe en nalatenskap van prof Lis Lange. Sy is op 8 Oktober oorlede.

Die seremonie onder leiding van die Waarnemende Viserektor: Leer en Onderrig, prof Richard Stevens, het plegtige besinning sowel as viering gebied van ’n leier wat bekend was vir haar krag, humor, oneerbiedigheid en standvastige toewyding aan transformasie.

“Lis het ons universiteit en sektor gevorm met haar intellek, integriteit en die soort moed wat werk vorentoe dryf,” het Stevens gesê en nie net die akademiese gemeenskap verwelkom nie, maar ook verteenwoordigers van die Universiteit van Kaapstad (UK), die Universiteit van die Vrystaat (UVS), die Raad op Hoër Onderwys en lede van Lange se familie. Hy het wrang opgemerk: “Lis sou nie beïndruk wees met vandag nie – sy sou waarskynlik gesê het ons moes eerder ’n glas whiskey gedrink het!”

Die formele huldeblyke het begin met die Rektor en Visekanselier, prof Deresh Ramjugernath, wat prof Lange beskryf het as “ ’n geleerde met diepte, ’n beginselvaste leier, en ’n kollega wat ons denke op betekenisvolle en blywende maniere gevorm het”. Wat hy die meeste van Lange waardeer het, was haar integriteit, het Ramjugernath gesê. “Sy was nooit bang om vir my te vertel hoe sake staan nie – soms in die kleurvolste taal – maar altyd met ware hart en passie.”

Hy het vertel hoe Lange se onwrikbare toewyding aan universiteite as instellings in diens van die samelewing al haar werk gerig het. “Uitnemendheid en transformasie het vir haar mekaar versterk. Sy het ons daaraan herinner dat insluiting nie ’n toegewing is nie, maar ’n fondament vir kwaliteit,” het Ramjugernath afgesluit.

Die diens is voortgesit met verdere herinneringe van voormalige kollegas dr Mala Singh en prof Saleem Badat, wat deur Stevens voorgelees is. Singh het Lange se merkwaardige trajek van haar vroeë loopbaan by die Sentrum vir Wetenskapontwikkeling geskets en verwys na haar “belowende diagnostiese en strategiese vaardighede” en vurige toewyding aan beleidstransformasie. “Lis het nie bloot tot gesprekke bygedra nie. Sy het hul swaartepunt verskuif,” het Singh se huldeblyk gelui.

Namens die familie en vriende het prof Jane Bennett, Lange se lewensmaat, ’n gevoelvolle huldeblyk gelewer wat intieme insig gebied het in die private, diep toegewyde vrou agter die openbare prestasies. “Lis het ’n baie groot familie, een aan wie se welstand, gesondheid en lewenskragtigheid sy passievol verbind was,” het Bennett gedeel, en staaltjies gedeel wat Lange se onwrikbare standaarde, toewyding en diep menslikheid onthul het.

Die US se Hoofdirekteur van Menslike Hulpbronne, Miriam Hoosain, het voormalige kollegas van die UK en die US verteenwoordig. Sy het Lange roerend onthou as “beginselvas, eties, krities en onwrikbaar in haar toewyding aan geregtigheid en transformasie”. 

Hoosain het gesê Lange se deernis en vriendelikheid het geen perke geken nie. “Lis was vir my ‘n inspirerende mentor – wys, vrygewig en eindeloos bemoedigend. Selfs nadat sy gesondheidsuitdagings in die gesig gestaar het, het haar toewyding onwrikbaar gebly. Toe sy aangespoor is om meer tyd af te neem om te rus, het sy geglimlag en gesê: ‘Is jy laf? Wat moet ek heeldag met myself doen? Ek sal my verstand verloor as ek net daar sit’!”

Lange se nalatenskap sal voortleef in die strukture wat sy help vorm het en die mense wat sy opgehef het, het Hoosain gesê. “Sy het nooit probeer om tevrede te stel nie; sy het daarna gestreef om die waarheid te praat in ‘n tyd toe konformiteit te dikwels die oogmerk van 'n universiteit bedreig. Lis was anders. Sy het uitgestaan, nie omdat sy luidrugtig was nie, maar omdat sy dapper was... Haar intellek is geëwenaar deur haar menslikheid. Sy het die sagste hart en die oopste deur gehad.”

Musiek deur die Winelands Strykkwartet het oomblikke van stil besinning tussen huldeblyke gebied, wat die emosionele gewig van die seremonie onderstreep het.

Soos die diens ten einde geloop het, het die Viserektor: Sosiale Impak, Transformasie en Personeel, Prof Nico Koopman, ’n afsluitende besinning aangebied. “Lis het individualiteit en gemeenskaplikheid, menslikheid en waardigheid omhels, en sy het dit met passie gedoen,” het Koopman opgemerk. “Sommige mense is te gaaf om eerlik te wees. Sommige mense is te eerlik om gaaf te wees. Lis was eerlik én gaaf.”

Hierdie eerbied is weerspieël in aanlyn huldeblyke wat by die geleentheid voorgelees is, met een kollega wat opgemerk het: “Ek het haar moed en krag tot die einde toe diep bewonder. Sy was ’n beginselvaste en vreeslose voorstander vir soveel mense, en ’n wonderlike mentor en klankbord.”

Met Lange se ontydige afsterwe het die US en die breër akademiese gemeenskap ’n onvermoeide aktivis, intellektueel en leier verloor wie se invloed op beleid, praktyk en programmering hoër onderwys ver buite die grense van enige enkele instelling gevorm het. Stevens se afskeidswoorde het dit perfek opgesom: “Wat onthou word, leef nie in klip nie, maar in hoe ons die werk voortsit. Mag ons die werk voortsit waaraan sy haar lewe gewy het.”

• Op 19 November sal die US en Nelson Mandela Universiteit ‘n Gedenksimposium ter ere van Prof Lange in die Biblioteekouditorium aanbied. Jy kan hier RSVP.