Die Universiteit Stellenbosch (US) se slimste denkers het hierdie week by die Stellenbosse Instituut vir Gevorderde Studies (Stias) byeengekom vir die 2025 Navorsings- en Innovasie-uitnemendheidstoekennings – ’n aand wat viering, besinning en kameraadskap gekombineer het. Die geleentheid, met die tema “Die transformasie van kennis in volhoubare oplossings”, het navorsers, innoveerders, postdoktorale genote en nagraadse studente erken wie se werk ’n diepgaande bydrae tot die samelewing gelewer het.

Die aand se programdirekteur, dr Gillian Arendse, het gaste vermaak met sy kenmerkende geestigheid terwyl die Just Friends Trio elegante jazzmusiek tussendeur verskaf het wat bygedra het tot die feestelike atmosfeer.

In haar openingstoespraak het prof Sibusiso Moyo, Viserektor: Navorsing, Innovasie en Nagraadse Studie, teruggekyk na ’n jaar van rekordbrekende prestasie. “Dit is vir my ’n groot plesier om u te verwelkom by ’n viering van die intellek, kreatiwiteit en deursettingsvermoë wat ons instelling definieer,” het sy gesê.

Sy het opgemerk dat die US steeds sy posisie as Afrika se voorste navorsingsintensiewe universiteit konsolideer, gedryf deur mense, vennootskappe en doelgerigtheid. Oor die afgelope jaar het die instelling se navorsingsinkomste R1,3 miljard oorskry, nagraadse inskrywings het tot bo 10 600 gestyg, en byna 2 900 eweknie-geëvalueerde artikels is ingedien. “Agter elke syfer lê ’n storie van deursettingsvermoë, spanwerk en impak wat ver buite die kampusmure strek,” het Moyo bygevoeg.

Volhoubaarheid die kern van uitnemendheid

Sy het die gaste daaraan herinner dat volhoubaarheid “meer as finansiële lewensvatbaarheid is; dit gaan oor die handhawing van nuuskierigheid, integriteit en relevansie”. Van klimaatslim landbou tot KI-gedrewe openbare-gesondheidsoplossings, pas die US se navorsers interdissiplinêre denke toe op die wêreld se dringendste uitdagings.

Moyo het ook die bydraes van inisiatiewe soos die Instituut vir die Voorbereiding en Voorkoming van Pandemies (IP3), die Nasionale Instituut vir Teoretiese en Berekeningswetenskappe (NITheCS), en die twee kruisfakulteitskole vir Klimaatstudies en vir Datawetenskap en Rekenaardenke uitgelig. Hulle is ’n voorbeeld van hoe samewerking oor dissiplines heen “verseker dat kennis die samelewing dien”.

“Ons navorsers herinner ons daaraan dat navorsing ook ’n daad van hoop is – ’n oortuiging dat ontdekking die wêreld beter kan maak,” het Moyo gesê. “Soos ons die volgende strategiese siklus betree, bly ons fokus duidelik: om kennis in diens van die samelewing te bevorder, volhoubaarheid in alles wat ons doen te integreer, en ons posisie as ’n universiteit wat die toekoms deur navorsingsuitnemendheid vorm, te versterk.”

Mense die ware maatstaf van sukses

In sy verwelkomingswoorde het prof Deresh Ramjugernath, Rektor en Visekanselier, die leierskap en toewyding van die US se navorsingsgemeenskap geprys. “Uitnemendheid is nie ’n bestemming nie, maar ’n reis van doelgerigtheid en deursettingsvermoë. Idees lei tot inisiatiewe, inisiatiewe tot uitkomste, en uitkomste tot impak.”

Hy het die US se missie herbevestig om kennis tot voordeel van die samelewing aan te wend en gesê dat die universiteit se sukses nie net in ranglyste gemeet moet word nie, maar ook in hoe navorsing lewens verbeter. Tog het hy met trots opgemerk dat die US nou nommer twee in Afrika in die Times Higher Education 2026-ranglys is en sterk presteer oor dissiplines heen – van Regte, Opvoedkunde en Gesondheidswetenskappe tot Landbou en Bosbou, waar die US nommer een in Afrika is en onder die wêreld se top-100.

Met die oog op die toekoms het hy gesê dat die Universiteit se Navorsings- en Innovasie-bloudruk 2026–2030 ’n duidelike pad vorentoe bied, met die fokus op transdissiplinêre samewerking, digitale transformasie en volhoubaarheid. “Die ware maatstaf van ons sukses lê nie in infrastruktuur of befondsing nie, maar in ons mense. Ons navorsers, postdoktorale genote en studente verteenwoordig die lewensaar van die Universiteit Stellenbosch se navorsingsonderneming,” het Ramjugernath afgesluit.

Viering van die US se beste denkers

Die aand het ’n hoogtepunt bereik met die oorhandiging van toekennings in verskeie kategorieë, insluitend Navorsing met Impak, Vroue in Navorsing, Tegnologie-oordrag en Innovasie, Postdoktorale en Nagraadse Uitnemendheid, en die nuut ingestelde Ooptoegang-toekennings wat sigbaarheid en toeganklikheid in akademiese publikasies vier.

Ellen Tise, Senior Direkteur, Biblioteek- en Inligtingsdienste, het met die bekendstelling van die nuwe Ooptoegang-toekenning gesê die kategorie is noodsaaklik om die sigbaarheid en impak van navorsing te verbeter. “Dit is ’n baie belangrike kategorie, want dit dra direk by tot die Universiteit se navorsingsdoelwitte en wat ons wil bereik,” het Tise beklemtoon. Sy het opgemerk dat oop toegang ’n breër wêreldwye leserspubliek moontlik maak, veral in Afrika, en het beklemtoon dat byna 70% van die US se navorsing reeds op ooptoegangplatforms gepubliseer is.

Prof Herman Wasserman, Voorsitter van die Departement Joernalistiek en een van die twee ontvangers van die Rektor en Visekanselier se Navorsing met Impak-toekenning, het gesê dié erkenning weerspieël die kollektiewe poging agter impakvolle navorsing. Hy het beklemtoon dat sy navorsing oor inligting-integriteit verder strek as die akademie, en dat aktiviste, joernaliste en die burgerlike samelewing betrek word om ’n akkurate, betroubare en nie-polariserende inligting-ekosisteem te help bevorder. “Hierdie toekenning bevestig dat sulke navorsing ’n impak het wat verder strek as net akademiese publikasies en literatuur, maar ook mense se daaglikse lewens beïnvloed,” het Wasserman gesê.

Prof Soraya Seedat, Uitgelese Professor en Hoof van die Departement Psigiatrie aan die US, was ’n ontvanger van navorsingstoekennings in nie minder nie as drie kategorieë – Mees Produktiewe Ooptoegang-outeur, Navorsingsuitset en Nagraadse Studieleiding. Sy het gesê sy is baie opgewonde oor die erkenning en skryf haar sukses toe aan die mense in haar span. “Ek sien dit meer as ’n weerspieëling van die ongelooflike vroeëloopbaan-navorsers, mede-outeurs en medewerkers saam met wie ek elke dag werk. Hul energie, idees en harde werk maak alles moontlik. Hierdie toekennings behoort eintlik aan hulle almal.”

Prof Thulani Makhalanyane van die Departement Mikrobiologie en die Skool vir Datawetenskap en Rekenaardenke het erkenning ontvang vir die mentorskap van postdoktorale navorsingsgenote. Makhalanyane het gesê sy eie vormende ervaring as ’n vars PhD-genoot beïnvloed sy toewyding aan postdoktorale akademici. “As ’n mentor streef ek nou daarna om soortgelyke geleenthede vir postdoktorale genote in ons groep te skep. Daarom is ek diep geëerd om hierdie erkenning van my kollegas te ontvang. Ek sal aanhou streef om ’n koesterende en ondersteunende postdoktorale mentor te wees.”

Prof Anel du Plessis, wat die Regsfakulteit Trust-leerstoel in Stedelike Reg en Volhoubaarheidsbestuur aan die Fakulteit Regsgeleerdheid beklee, het gesê sy is dankbaar vir die toekenning en vir die US se erkenning van vroue in navorsing. “Baie vroue word deur unieke uitdagings in die akademie in die gesig gestaar, en tog bied hul stemme noodsaaklike perspektiewe op die reg, samelewing en geregtigheid,” het Du Plessis opgemerk. “Die ondersteuning en mentorskap van vroulike navorsers was een van die lonendste dele van my akademiese reis. Baie van hulle het aanbeweeg om akademici in eie reg te word.”

•  Kliek hier vir die volledige lys van wenners van vanjaar se Navorsings- en Innovasie-uitnemendheidstoekennings.