Uitgereik deur die Universiteit Stellenbosch

Skakel met Mimi Seyffert-Wirth by [email protected] vir meer inligting

• Versameling 'n potensiële skatkis, 'n lewe wat op papier weerspieël word.

'n Krat met 'n baie spesiale versameling onskatbare dokumente is vroeër vandeesmaand by die Universiteit Stellenbosch (US) se Dokumentesentrum afgelewer. 

Die versameling, die dokumentêre nalatenskap van Ingrid Jonker, het ná 'n lang reis vanuit Den Haag in Nederland by die US-biblioteek aangekom. 

Ingrid Jonker (1933–1965) was 'n krities bekroonde Afrikaanse digter wat konserwatiewe literêre en politieke norme uitgedaag het. Sy het deur die gebruik van haar kenmerkende vrye vers en beelde 'n beduidende bydrae tot letterkunde en menseregte in haar kort lewe gelewer en sy word onthou as 'n menslike, vooruitdenkende literêre stem.

Die repatriasie van die versameling uit die Literatuurmuseum in Den Haag is deur die Suid-Afrikaanse Sentrum vir Nederland en Vlaandere (SASNEV) gefasiliteer. Prof Andries Visagie van die US se Departement Afrikaans en Nederlands en 'n SASNEV-raadslid, was instrumenteel in die proses om 'n tuiste vir die versameling in die US-biblioteek se Dokumentesentrum van die Spesiale Versamelingsafdeling te vind.

Ellen Tise, Senior Direkteur: US Biblioteek- en Inligtingsdienste, verduidelik: "Die Universiteit Stellenbosch is bevoorreg om die nuwe tuiste en kurator van die versameling te wees, aangesien dit belangrik is dat kulturele erfenis in die land van oorsprong bewaar word. Vele erfenisversamelings het oor die jare ongelukkig in die buiteland beland. Die Universiteit erken die waarde van die versameling en die betekenis van Jonker as digter." 

Tise voeg by dat nadat Nelson Mandela Jonker se gedig "Die kind wat doodgeskiet is deur soldate in Nyanga” in 1994 by die opening van die eerste demokratiese parlement in Suid-Afrika gelees het, het Jonker vir baie 'n simbool van hoop, weerstand en vryheid in post-apartheid Suid-Afrika geword. Dit beklemtoon haar waarde as digter wie se werk die stryd en veerkragtigheid van gemarginaliseerde gemeenskappe weerspieël.  

Die Dokumentesentrum van die US Biblioteek- en Inligtingsdiens stel sedert die ontstaan daarvan in 1967 manuskrip- en persoonlike versamelings beskikbaar vir navorsing. Die afdeling huisves sover net meer as 460 versamelings wat korrespondensie, manuskripte, dagboeke, notaboeke, foto's en personalia bevat en wat unieke insig in mense se lewens en die geskiedenis bied. Sommige onlangse aanwinste sluit die versamelings van die voormalige US-kanselier en Konstitusionele oudregter Edwin Cameron en die Afrikaner anti-apartheidsaktivis dr Frederik van Zyl Slabbert.

Afrikaanse literêre versamelings vorm 'n kerndeel en fokus van wat in die Dokumentesentrum van die Biblioteek gehuisves word. In die konteks van Afrikaanse literêre geskiedenis, veral met betrekking tot die "Sestigers"-beweging, is die versameling se navorsingswaarde beduidend aangesien dit 'n tuiste vind tussen ander "Sestiger"-versamelings soos dié van Jan Rabie, Uys Krige, Elsa Joubert en Breyten Breytenbach wat ook in die Dokumentesentrum gehuisves word. 

Tise sê: "Hierdie versamelings tree as’t ware in gesprek met mekaar en vorm 'n aanvullende netwerk van kennis en inligting wat van onskatbare waarde vir navorsing is. Die intrinsieke waarde van die versamelings word deur plaaslike en internasionale akademici en kundiges ontsluit wat verskeie navorsingsuitsette voortspruitend uit hierdie versamelings publiseer. Dit dra tot 'n akademiese korpus van werk by wat die literêre geskiedenis van Suid-Afrika weerspieël. In hierdie digitale era is dit 'n unieke ervaring om met fisiese primêre dokumentêre materiaal te werk – iets wat hopelik ook 'n jonger geslag akademici sal interesseer." 

Mimi Seyffert-Wirth, Direkteur: Akademiese Kommunikasie en Bemarking, voeg by: "'n Vinnige kyk na die baie goedbewaarde versameling wat sorgvuldig uit die krat verwyder is, openbaar 'n potensiële skatkis, 'n lewe wat op papier weerspieël word. Die versameling sluit verskeie weergawes van haar gedigte in, sommige met Engelse vertalings, ander met aantekeninge, wat vordering en veranderinge toon. Daar is ook briewe, insluitende korrespondensie met Laurens van der Post, Jack Cope en André P Brink, notaboeke, foto's en 'n verskeidenheid ander materiaal wat deel van hierdie kenmerkende persoonlike versameling uitmaak." 

Aangesien dit die kernfunksie en verantwoordelikheid van die Biblioteek is om ons erfenis vir toekomstige geslagte te bewaar en dit vir die wydste moontlike gehoor beskikbaar te stel, is dit veral belangrik om hierdie unieke versameling terug in die land van oorsprong te hê in 'n omgewing waar dit optimaal benut en bewaar kan word.

Die Biblioteek sal nou die versameling verwerk en dit behoort teen April 2026 vir navorsers en die publiek toeganklik te wees, waarna die Biblioteek 'n amptelike bekendstelling van die versameling sal hou.