Elke jaar genereer die wêreld ongeveer 40 miljoen ton elektroniese afval (e-afval) - die ekwivalent van 800 skootrekenaars wat elke sekonde weggegooi word (volgens The World Counts). Namate die digitale landskap aanhou uitbrei, groei die behoefte om digitale afval verantwoordelik te bestuur.

By die Universiteit Stellenbosch (US) werk die Afdeling Informasietegnologie (IT) aktief aan meer volhoubare praktyke deur praktiese maniere te vind om e-afval te verminder, terwyl die Universiteit se breër verbintenis tot volhoubaarheid ondersteun word. Clive Layman, 'n tegniese ondersteuningspesialis van die Eindgebruikerondersteuningspan in IT, verduidelik dat IT nie in isolasie werk wanneer dit kom by e-afval nie – dit werk saam met departemente regoor die kampusse.

“Wanneer toerusting die einde van sy bruikbare lewensduur bereik, help die IT-afdeling departemente om dit korrek te verwyder. Dit behels die versekering dat toerusting veilig uit diens gestel en dan behoorlik herwin of hergebruik word,” sê hy.

Ou hardeware, soos rekenaars en hardeskywe, word deur veilige prosesse hanteer. Hardeskywe word verwyder en fisies vernietig om sensitiewe data te beskerm. 'n Gespesialiseerde maatskappy versamel hierdie komponente deur gereedskap soos hamers en deurboortoestelle te gebruik om die skywe onleesbaar te maak voordat dit vir veilige herwinning gestuur word. Hierdie proses verseker dat sensitiewe data nie herwin kan word nie en dat e-afval uit stortingsterreine bly.

Studente en personeel kan ook gebruik maak van geel asblikke wat by die IT-HUB en die IKT-hoofgebou in Hammanshandweg beskikbaar is vir kleiner items soos batterye, gebruikte fone of enige klein elektroniese toestelle. Personeellede kan ook ou elektroniese toerusting van die huis af na die IKT-gebou bring vir behoorlike verwydering.

In samewerking met die US se Departement Omgewingsvolhoubaarheid, ondersteun die IT-afdeling ook gereelde e-afval-afleweringsritte oor kampusse heen. Hierdie ritte bied personeel en studente die geleentheid om veilig ontslae te raak van nie-US elektroniese items soos persoonlike skootrekenaars, selfone en ander klein toestelle. 

Met die bekendstelling van nuwe bedryfstelsels soos Windows 11, evalueer die IT-afdeling dikwels ouer toestelle wat vir opgraderings ingebring word. In sommige gevalle voldoen ouer skootrekenaars moontlik nie aan die minimum stelselvereistes om nuwer sagteware doeltreffend te laat loop nie. Voordat met 'n opgradering voortgegaan word, oorweeg die span faktore soos die toestel se ouderdom, prestasieverwagtinge en vervangingskoste.

As 'n toestel waarskynlik nie die nuwe sagteware effektief sal hanteer nie, kan die IT-span aanbeveel om dit te vervang eerder as om op te gradeer. Dit verseker nie net 'n beter gebruikerservaring nie, maar voorkom ook onnodige digitale vermorsing wat veroorsaak word deur die probeer om verouderde hardeware in gebruik te hou.

“Net omdat 'n ouer skootrekenaar opgegradeer kan word, beteken dit nie dat dit moet opgegradeer word nie,” sê Layman. “Om voort te gaan met die gebruik van 'n toestel wat sukkel met nuwer sagteware, lei tot ondoeltreffendhede, frustrasie en dikwels 'n korter lewensduur. Ons help gebruikers om ingeligte besluite te neem om hierdie slaggate te vermy.”

Benewens fisiese hardeware, spreek die IT-afdeling ook digitale rommel aan – of datavermorsing. Departemente en individue word aangemoedig om gereeld digitale berging op te ruim deur ou of onnodige lêers te verwyder, kritieke data veilig te rugsteun en oorbodige kopieë te vermy.

Personeel en studente word gelei om ou lêers te verwyder wanneer stelsels en toestelle buite werking gestel word, en om belangrike data op veilige plekke te rugsteun. In sommige gevalle het departemente versuim om data behoorlik te beveilig voordat hulle toerusting afgeskryf het – wat die belangrikheid van bewustheid en kommunikasie rondom digitale verantwoordelikheid beklemtoon.

Of jy nou 'n personeellid of student is, jy kan help om digitale vermorsing te verminder deur:

• Jou digitale berging gereeld op te ruim,

• Ou toestelle deur die regte kanale weg te gooi, en

• Bewus te wees van wat jy stoor en vir hoe lank.

Deur samewerking en bewustheid bly die IT-afdeling se doelwit duidelik: om e-afval te verminder en universiteitshulpbronne verantwoordelik en veilig te hanteer – een hardeskyf, opgradering en lêer op 'n slag.