Professor Susan van Schalkwyk, Uitvoerende Hoof van die Departement Gesondheidsberoepe-onderwys (DGBO) aan die Universiteit Stellenbosch se Fakulteit Geneeskunde en Gesondheidswetenskappe (FGGW), tree hierdie maand af na 'n roemryke en vervullende loopbaan.

Sy beskryf die trajek van haar loopbaan as onkonvensioneel. “My toetrede tot die akademie was baie ongewoon," onthou sy. “Ek het aanvanklik in die kleinhandelbedryf gewerk en, amper toevallig, by die Kaapse Technikon beland, soos dit destyds bekend gestaan het."

Van Schalkwyk was van 1997 tot 2002 'n dosent in die Fakulteit Bestuur van wat vandag die Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie (KSUT) is: “Dit was daar dat ek besef het dat ek regtig nie genoeg geweet het oor hoe mense leer en sin maak van dinge en hoe kennis gekonstrueer word nie."

Dit het haar aangespoor om 'n MPhil in hoër onderwys aan die Universiteit Stellenbosch te doen, wat sy in 2002 cum laude ontvang het. Sy het in 2005 by die Universiteit se Sentrum vir Onderrig en Leer aangesluit en in 2008 Adjunkdirekteur geword.

Sy het ook in 2008 'n PhD in hoër onderwys aan die Universiteit Stellenbosch voltooi: “Alhoewel my navorsing verder as brood-en-botter onderrig- en leerkwessies beweeg het, was die manier waarop ons kennis konstrueer 'n onderliggende beginsel van al die werk wat ek deur die jare gedoen het."

Kennisbou deur onderrig en navorsing

Van Schalkwyk het 'n sleutelrol gespeel met die ontwikkeling van die Sentrum vir Gesondheidsberoepe Onderrig wat nou die DGBO is. Sy is in 2011 as Adjunkdirekteur van die Departement aangestel en in 2016 as Direkteur.

Vandag is sy 'n B2-gegradeerde wetenskaplike by die Nasionale Navorsingstigting (NNS), 'n Genoot van die Internasionale Vereniging van Mediese Opvoedkundiges (AMEE) en die outeur of mede-outeur van meer as 100 eweknie-geëvalueerde artikels en boekhoofstukke.

Van Schalkwyk, die eerste vol professor in gesondheidsberoepe-onderwys aan die Universiteit Stellenbosch en een van die eerstes in Suid-Afrika, is duidelik passievol oor haar werk as akademikus. “Die rol van die akademikus is uiteindelik om die kennisbasis te bou, of dit nou deur onderrig of deur navorsing is," sê sy.

Om hierdie rede sluit haar toekomsplanne die skryf van 'n boek in met die voorlopige titel, Being and Becoming an Academic. “Ek beplan om al die verskillende reise wat ons volg om 'n akademikus te word en wat dit beteken om 'n akademikus te wees, in te sluit."

Van Schalkwyk, wat 'n BA Hons-graad in Engels van die Universiteit van die Vrystaat het en as senior uitgewer vir Maskew Miller Longman gewerk het voordat sy by die Universiteit Stellenbosch aangesluit het, is ook van voorneme om haar belangstelling in akademiese skryfwerk voort te sit nadat sy aftree.

“Die manier waarop ons bydra tot die kennisbasis in die akademiese ruimte, is deur ons skryfwerk," sê sy. “Voortaan gaan dit verander as gevolg van kunsmatige intelligensie.

“Maar op die oomblik, as jy enige kwalifikasie aan 'n universiteit wil verwerf, moet jy kan skryf: jy moet jou begrip, hoe jy sin gemaak het van iets, kan dokumenteer en neerskryf."

'n Nalatenskap van die ondersteuning van opkomende navorsers

Van Schalkwyk beklemtoon: “Akademiese skryfwerk is die geldeenheid waarin die akademie handel dryf, daarom wou die onderwyser in my nog altyd maniere ondersoek waarop ek studente in hul skryfprosesse kan ondersteun. Dit bly dus 'n baie belangrike fokus vir my."

Van Schalkwyk het oor die jare talle artikel- en akademiese skryfwerkswinkels aangebied of gefasiliteer regoor Afrika suid van die Sahara. “Dit is werk waarvan ek graag meer wil doen, maar presies hoe dit sal manifesteer, weet ek tans nie," sê sy. “Daar is soveel aspirant- en opkomende navorsers in Afrika suid van die Sahara. Daar word werk gedoen wat daar buite moet kom."

As adjunkredakteur van twee toonaangewende gesondheidsberoepe-onderwysjoernale, Advances in Health Sciences Education en Medical Education, is Van Schalkwyk goed geplaas om leiding te gee: “Dit gee my verdere insig in hoe daardie ruimte lyk en wat die verwagtinge is."

Voortgesette passie na aftrede

Benewens haar betrokkenheid by akademiese skryfwerk ná aftrede, sal Van Schalkwyk steeds deeltyds MPhil-studente by die DGBO onderrig. Sy voeg by dat sy steeds vyf PhD-studente het wat in verskillende stadiums van hul studies is.

“Maar," beklemtoon sy, “geen leierskapsrolle meer nie. Ek wil nou 'n werkerby wees. Ek wil vir niks verantwoordelik wees nie. Ek sien uit daarna om my kollegas te ondersteun waar ek kan, maar beplan om my afstand te hou. Ek dink dis regtig belangrik om opsy te staan wanneer jy aftree."

Van Schalkwyk kyk terug op haar loopbaan met trots en dankbaarheid. “Ek het by die Fakulteit aangekom op 'n tydstip toe daar 'n groeiende bewustheid onder kollegas was dat ons regtig meer aandag aan ons opleiding moet gee," sê sy. “Ek het nog altyd gevind dat die Fakulteit ontvanklik was vir idees en inisiatiewe van die DGBO en mense in gesondheidsberoepe-opleiding ondersteun het."

As voorbeeld verwys sy na die Akademieskap van Onderrig en Leer Konferensie wat jaarliks deur die Universiteit Stellenbosch aangebied word. Sy wys daarop dat die FGGW elke jaar die grootste teenwoordigheid van alle fakulteite het.

“Dit sê iets oor hoe mense in die Fakulteit reageer op die belangrikheid van onderrig en leer," glo sy. “Net soos hul kliniese werk vir hulle werklik belangrik is, is die kweek van die volgende generasie professionele persone in hul veld ewe belangrik."

Van Schalkwyk het duidelik 'n belangrike rol gespeel in die bevordering van hierdie veld. Haar talle toekennings – insluitend die Uitgelese Opvoeder Toekenning van die Suid-Afrikaanse Vereniging van Gesondheidsopvoedkundiges in 2021, die Universiteit Stellenbosch se Kanselierstoekenning in 2021 en die Harmen Tiddens-medalje vir Toegewyde Opvoeders van die Universiteit van Utrecht vanjaar – getuig hiervan.​

En al beplan sy om meer tyd saam met haar twee kleinkinders deur te bring en die familieplaas in die Karoo te besoek nadat sy aftree, sal sy steeds baie betrokke wees by onderrig en droom sy daarvan om volgende jaar betrokke te raak by opvoedkundige aktiwiteite in die Paarl. “Dit is belangrik om terug te ploeg in die gemeenskap," sê sy.