"Buitengewone bewerings vereis buitengewone bewyse."

Dit is wat Nathan Geffen, redakteur van die nuusagentskap GroundUp, gesê het oor die benadering wat hulle gevolg het toe hulle begin het om die ontsnapping van die berugte Thabo Bester te ondersoek.

Geffen was die hoofspreker by die Departement Joernalistiek se jaarlikse Persvryheidsdagviering op Woensdag 3 Mei. Hierdie jaar se geleentheid het gefokus op plaaslike en gemeenskapsmedia-perspektiewe deur middel van paneelbesprekings en praktiese werkswinkels.

In sy aanbieding het Geffen die noukeurige feitekontrole verduidelik wat hul artikels oor Bester ondergaan het. "Deur 'n bewys-gebaseerde benadering te gebruik, kan joernaliste verseker dat hulle beter, akkurater en relevanter as sosiale media is," het Geffen gesê.

By die opening van die dag se verrigtinge, wat by die Stellenbosch Instituut vir Gevorderde Studies (STIAS) gehou is, het Prof. Herman Wasserman, voorsitter van die Departement Joernalistiek, gesê dat ons demokrasie 'n "lewendige en lawaaierige" een is, te danke aan die rol wat die burgerlike samelewing en die media gespeel het om mag aanspreeklik te hou. Tog het Wasserman gewaarsku dat, terwyl die vryheid van spraak in ons grondwet gewaarborg word, daar toenemende dreigemente soos teistering en dreigemente teen joernaliste is, sowel as 'n toename in disinformasie, wat hierdie vryhede in gevaar stel.

In lyn met die tema van die dag het Prof. Anthony Leysens, Dekaan van die Fakulteit Lettere en Sosiale Wetenskappe, tydens die opening van die geleentheid gesê dat ons die voorbeelde van uitstekende plaaslike joernalistiek moet vier wat "ingelig, betrokke en verbind" is tot die uitdagings wat deur hul gemeenskappe aangebied word.

Verteenwoordigers van die mediabedryf, akademici en joernalistiekstudente het die voldag-geleentheid bygewoon. Die oggend se paneelgesprekke het gefokus op die waarde en volhoubaarheid van plaaslike nuus, en die belangrikheid van akademiese navorsing in hierdie veld. In die middag het kundige praktisyns werkswinkels aangebied oor feitekontrole en verantwoordbaarheidsjoernalistiek.

'n Terugkerende tema tydens die besprekings was die belangrikheid van gehalte, akkurate nuus in die openbare belang wat kan bydra tot sosiale geregtigheid in gemeenskappe. Hierdie sentiment is gedeel deur sprekers soos Thabang Pusoyabone, stasiebestuurder van die gemeenskapsradiostasie Riverside in Upington, en Cheri-Ann James, redakteur van die Daily Dispatch in die Oos-Kaap. Beide media-instellings het in die verlede ondersoekende nuusberigte geproduseer wat nasionale en internasionale aandag getrek het.

Kwessies rondom die volhoubaarheid van plaaslike en gemeenskapsmedia is ook beklemtoon, met sprekers wat verwys het na uitdagings soos die onsekerheid rondom befondsing, dalende advertensie-inkomste en 'n gebrek aan regeringsondersteuning vir die sektor.

Kate Skinner, uitvoerende direkteur van die Vereniging van Onafhanklike Uitgewers, sê daar is 'n "perfekte storm" van probleme wat die bedryf affekteer, vanaf ekonomiese druk in gemeenskappe en stygende drukkostes tot die "minuskule" inkomste wat publikasies aanlyn kan genereer.

Ten spyte van die uitdagings het die meeste deelnemers aan die besprekings saamgestem dat plaaslike en gemeenskapsmedia 'n sleutelrol in die inligtingslandskap speel en dat dit noodsaaklik is om met gemeenskappe saam te werk.

Rod Amner, senior lector by die Rhodes Universiteit se Skool vir Joernalistiek en Media Studies (JMS) en redakteur van Grocott's Mail in Makhanda, het gepraat oor die noodsaak daarvan om "die totale nuus- en inligtingsekosisteem" in 'n gemeenskap te karteer om samewerking te verseker. Volgens Amner moet joernaliste maniere vind om met die burgerlike samelewing "op 'n manier saam te werk wat verder gaan as om as bronne op te tree of befondsing te voorsien".

Die mede-organiseerder van die dag se geleentheid en voormalige hoof van Wits se Departement Joernalistiek, Dr. Franz Krüger, het die behoefte aan meer akademiese navorsing oor plaaslike nuus beklemtoon. Volgens Krüger is daar verskeie vrae oor plaaslike media wat die moeite werd is om vanuit 'n akademiese oogpunt te ondersoek, insluitend vrae oor oorlewing, inhoud en mag, gehore en staatsregulering. Krüger het ook 'n middagsessie gelei waar idees vir 'n akademiese boek oor plaaslike joernalistiek bespreek is.

Ander middagsessies het ingesluit 'n werkswinkel oor feitekontrole deur Carina van Wyk, hoof van opvoeding en opleiding by Africa Check, en praktiese wenke vir ondersoekende joernalistiek wat aangebied is deur Daneel Knoetze van Viewfinder.

Die dag se verrigtinge het afgesluit met die bekendstelling van die joernalistiek-honneursstudente se jaarlikse nuusblad ter viering van persvryheid, getitel "In ons hande". Die redakteur van hierdie student-geleide nuusblad, Kara van der Merwe, het gesê dat hulle besef het hoe belangrik dit is om 'n stem aan mense te gee wat nie 'n platform het nie. Eksemplare van die nuusblad sal binne die volgende paar weke regoor die kampus en die dorp versprei word.

Hierdie jaar se Persvryheidsdag-vieringe is die 30ste herdenking van die besluit van die Algemene Vergadering van die VN om 'n internasionale dag vir persvryheid uit te roep. Die tema vir UNESCO se Wêreldpersvryheidsdag 2023 is "Die vorming van 'n toekoms van regte: Vryheid van uitdrukking as 'n dryfveer vir alle ander menseregte".

• FOTO: BAHons Joernalistiek-studente Kara van der Merwe en Sebastian Paulus tydens die bekendstelling van hul koerant In our hands by die Departement Joernalistiek se Wêreldpersvryheidsdag-vieringe. (Foto: Jess Holing)​